प्रिय जॅकी
जॅकी, आठवतोस तू मला बाबाच्या मागे स्कूटरवर बसून घरी आलेला! नव्या वर्षीच्या पहिल्या दिवशी सुरू झालेला तुझा आमच्याबरोबरचा प्रवास इतका पूर्णत्वाला नेणारा असेल असं तेव्हा अॅप्रनमध्ये गुंडाळलेल्या तुला बघून जरी वाटलं नसलं तरी माझ्यातल्या आईला तू नक्कीच साद घातली होतीस. तू घरात येईपर्यंत मांजरांपर्यंतच मर्यादित असलेल माझं प्रेम तुला वाढवताना सकल प्राणीमात्रांपर्यंत कसं पोहोचलं ते कळलच नाही.
तुला माझ्या स्वाधिन करुन बाबा गावाला गेला आणि तुला बोळ्याने दूध पाजणं ते तुला अलगद हाताने साफ करणं हे सर्व करताना परत एकदा आई झाल्याचा आनंद मिळत होता. तूही मला आई म्हणून आणि आपल्या सर्वांना आपलं म्हणून स्विकारलस. हे नातं तू कायम जपलस तुझ्या प्रेमानं.
अनिकेत बरोबर कायम धाकट्या भावासारखा वागताना भांवडांतली असूया पण जपत आलास. त्याच्याकडून हक्कानं सगळी कामं करुन घेताना, खाऊत वाटा मागताना आणि त्याच्या चुगल्या करताना तूलाही खूप मजा यायची. दादाचे लाड केलेले तूला खपायचे नाहित आणि मग तू मला चिकटायला तरी यायचास किंवा मग रुसून कोप-यात तरी बसायचास. दादाचे सगळे मित्र तुझे मित्र होते आणि म्हणून आपण गावाला रहायला गेल्यावर तु़झ्या वाढदिवसाला सगळे मित्र खास मुंबईहून आले होते. एक जानेवारीला तू घरी आलास म्हणून दर एक जानेवारीला तुझा वाढदिवस आपण करायचो आणि एरव्ही हावरटपणा करणारा तू मस्तपैकी नवीन कपडे घालून दादाच्या हातात हात घालून केक कापायचास. नंतर ताव मारायचास ते असो.
तसा तू खूपच समजूतदार! मी तुझ्याशी बोलताना एका विशिष्ट लाडिक भाषेत बोलायचे आणि तूला सगळं समजायचं. लोकांना कदाचित खरं नाही वाटणार पण तू सगळं ऐकायचास व त्याप्रमाणे वागायचासही. तूला घरात माणसं आलेली फार आवडायची आणि मग त्यांचा पाहूणचार करावा असा तुझा आग्रह असायचा. मी बोलत बसले तर थोड्या वेळाने चहा करण्यासाठी तू भुणभुण करायचास. पाहु़ण्यांना चहा पाणी खाऊ दिला की तू शांत व्हायचास आणि आपली जबाबदारी संपली असं समजून शांत झोपायचास. घरात आलेला माणूस बाहेर जायला निघाला की आम्ही तुला बाथरुममध्ये ठेवायचो नाहितर तू त्यांना जाऊ द्यायचा नाहिस. हे तुझ्या इतकं अंगवळणी पडलं होतं की आपल्या मालतीताई घरी निघाल्या की तू स्वतःच बाथरुममधे जायचास!!
दादा अभ्यासाला बसला की तू सोबत बसायचास आणि अभ्यासाऐवजी टाईमपास करतोय का बघायचास. मी दुपारी झोपल्यावर दादाबरोबर डब्यातले लाडू खाताना जराही आवाज करायचा नाही हे तुला कसं कळायचं तुलाच ठाऊक!! गावाला असताना तुझी आठवण आली की अचानक अपरात्री येणा-या दादाची चाहूल तुला कशी काय लागायची? एरव्ही रात्री अकरा वाजता आम्हाला झोपायला लावणारा व लगेचच घोरायला लागणारा तू कसा काय दादाने बेल मारायच्या आधीच दारात शेपटी हलवत उभा रहायचास?
दाराची बेल वाजवल्यावर तुला कसं रे कळायचं कोण आलय ते! ओळखीचं कु़णी आलं तर तुझ्या एकसदस्यीय स्वागत समितीतर्फे स्वागत करायला हजर राहायचं वा अनोळखी माणसाला आपल्या भरदार आवाजाने घाबरवून टाकायचं हे तुला बरोब्बर समजायचं. तुझ्या स्वागताने भारावलेली व्यक्ती मग तुझ्या प्रेमात कायमचीच पडायची तर तुझ्या आवाजाला घाबरलेली व्यक्ती चुकीचं काही करण्याच्या भानगडीत पण पडायची नाही. सोसायटीत राहणारी सगळी लोकं तुझ्या ओळखीची होती. नेहमी येणारी माणसं बिनधास्त येत असतं पण नवखं कुणीही सोसायटीत शिरलं की तू लगेच चारही बिल्डिंग्ज डोक्यावर घेणार!! फक्त आपलं घरच न राखता सगळी सोसायटी तू राखायचास. आणि म्हणून तू सगळ्यांचा लाडका पण होतास. आपण गावाला रहायला गेल्यावर गावाहून आल्यावर पहिले सगळेजण तुझीच चौकशी करायचे. अनिकेत मोठा झाल्यावर सगळी लहान मुलं मला जॅकीची मम्मी म्हणूनच ओळखायचे. मलाही अर्थात ते आवडायचं.
बाबाच्या पहिल्या आजारपणात तू कावराबावरा झाला होतास. नेहमी गावाला जाणारा बाबा तुला माहित होता पण हॉस्पिटलातून घरी आलेला बाबा तुला नवा होता. त्या दिवसांत तू बाबाच्या बरोबर घुटमळत राहायचास. बाबा झोपल्यावर मधेच आत जाऊन फेरी मारुन यायचास. त्याच्याबरोबर एरव्ही मस्ती करणारा, हट्ट करणारा तू त्याला एकटं सोडत नव्हतास. त्याचं आजारपण तुला कळलं होतं म्हणून नंतर काही वर्षांनी त्याच्यासाठी गावी जाण्याचा मी निर्णय घेतला तेव्हा तुला जीव की प्राण असलेल्या दादाला सोडून गावी आलास आणि तिथे रमवलस तू स्वतःला. मुंबईत उभं आयुष्य गेलेल्या मला तुझ्यामुळे गावात रुजायला मग वेळ लागला नाही.
गावात पण तू तुझ्या स्वभावानं सगळ्यांना जिंकून घेतलस. तुला बाहेर फिरवणारा रुपेशदादा तर तुझ्या एवढा प्रेमात पडला होता की तुला घेऊन गाव भटकताना तो दिवसभराचे श्रम विसरायचा. तुझ्या शाकाहारी असण्याचे कौतुक असलेल्या मालतीताई तुला आवडतो म्हणून शिरा करायला घ्यायच्या. आणि तू पण शिरा थंड होऊन तुला मिळेपर्यंत तिथेच बसून रहायचास. तसं तर तुला इडली, डोसा, ढोकळा, आंबोळ्या हे पदार्थपण आवडायचे पण विशेष प्रेम गोडावरंच. फ्रीजमधे आईसक्रिम, चायनाग्रास, पुडिंग असं काही असलं की तू रात्री जेवल्यावर फ्रिजच्या समोरच बसून राह्यचास. नुसते चमचे वाजले तरी आनंदाने शेपटी हलवायचास. तसा तू शुध्द शाकाहारी, दूधभात, दहिभात खाणारा. बहुतेकांना याचं आश्चर्यच वाटायचं पण मालतीताई तु़झ्या समोर मासे साफ करताना तू बसून बघायचास हेही एक आश्चर्यच वाटायचं बघणा-यांना.
मला कधी बरं नसलं तर एरव्ही खादाड असणारा तू मी काही खाईपर्यंत माझ्या पायाशी झोपून रहायचास. अजिबात काहिही खायचा नाहिस, हे कसं काय तुला कळायचं रे? तुला घड्याळ बघायला येत होतं असा संशय येईल इतकी तुला अचूक वेळ समजायची. घरातल्या प्रत्येकाची जाण्या येण्याची वेळ तूला माहित असायची. आणि ती वेळ झाली की तू जा आता, वेळ झाली असं सांगत भंडावून सोडायचास. रात्री सुध्दा जेवणाची वेळ, झोपायची वेळ तुला बरोब्बर कळायची आणि त्या वेळा तू आम्हाला पाळायला लावायचास. तुला गच्चीवर जायला खूप आवडायचं. दादाने एक वेळ कबुल केली असली की तोपर्यंत तू आम्हाला गप्पा मारू द्यायचास, वेळ झाली की भुणभुण सुरू.
तसां तू घाबरटच!! लहानपणी कधीतरी सिलेंडरला घाबरलेला तू नंतर आयुष्यभर सिलेंडर फोबिया घेऊनच जगलास. सिलेंडरची गाडी आली रे आली की तुझी शेपटी दोन पायांत गेलीच म्हणून समजा. नेमकी आपल्या खिडकीबाहेर गाडी उभी असायची आणि सगळ्या कॉलनीला सिलेंडर देईपर्यंत तू भीतीने भुंकून भुंकून बेजार झालेला असायचास. आपल्या घरी ज्या दिवशी सिलेंडर यायचं त्यादिवशी प्रत्येकाला घरी आल्यावर तू घाबरुन दाखवायचास. फटाक्यांची भीती तर तुला इतकी वाटायची की दिवाळी आणि गणपती, देवी विसर्जनाच्या वेळी मी तुझ्या कानाला बाळंतिणीसारखं फडकं बांधायचे आणि तू एका कोपऱ्यात थरथरत बसलेला असायचास. एरव्हीही बाहेरच्या कुत्र्या मांजरांबरोबर तू कधी पंगा घ्यायचा नाहिस, तुझ्या अंगावर कुणी आलं तर तू दुर्लक्ष करायचास, मग दादाच दादागिरी करायचा. तू शांतपणे घरी यायचास.
बाबाच्या शेवटच्या आजारपणात तू मुंबईला दादाबरोबर होतास. नंतर जरी तू माझ्याबरोबर गावाला राहिलास तरी तू बाबाला मुंबईत शोधत होतास. जवळ जवळ वर्षभर आपण दोघं गावाला असताना तू माझ्याबरोबर माझा आधार बनुन राहिलास. पण परत मुंबईला आल्यावर लगेचच आठ दिवसांत कसा काय तू आजारी पडलास? नंतर अकरा महिने तू आजारीच होतास. या तुझ्या आजारपणात तू शहाण्या मुलासारखं औषध उपचार करुन घेतलेस. एरव्ही मोठ्या मिनतवारीने औषधं घेणारा तू सकाळी फिरुन आल्यावर हातपाय धुवून घेऊन उपाशीपोटीची थायरॉईडची गोळी खायला फ्रीजजवळ उभा रहायचास. कुठून आलं होतं हे शहाणपण? मोठ्या विश्वासाने आम्ही नेऊ त्या डॉक्टरकडे यायचास. एवढा त्रास होत असूनसुध्दा आम्हाला बरं वाटेल असा वागायचास.
शेवटचा महिना तर तुझ्यासाठी खूपच वाईट गेला. पण आमच्या सोबत तू सगळं सहन केलस. या दिवसांत दादा तुझा आईबाबा झाला होता. तू त्याच्याकडून सगळं करुन घ्यायचास. रात्री झोपताना त्याच्याच हातावर डोकं टेकून झोपायचास. तू उपचारांना प्रतिसाद देत नव्हतास पण तुला आम्हाला सोडूनही जाववत नव्हतं. उणापुरा चौदा वर्षांचा सहवास होता आपला. तू आलास आणि आपलं कुटुंब पूर्णत्वाला आलं होत. तुझा बाबा आधीच हे सहजीवन सोडून गेला होता आणि आता तू पण मला आणि दादाला सोडून निघाला होतास. मूकपणे आमची संमती घेतलीस आणि दिगंताच्या प्रवासाला शांतपणे निघालास. आज तुला जाऊन तीन वर्ष झाली तरी तूझं माझ्या आसपास घुटमळणं जाणवत राहतं आणि मग मी आठवत रहाते तुला, तुझ्या निरागस प्रेमाला!!
तुझी आई
१९ मार्च २०१९
सिरत सातपुते